'Aandacht en concentratie kun je trainen'

,,Een sterke aandachtsspier helpt bij het ontwikkelen van discipline en het beheersen van automatische impulsen.” Dat lazen we op de site van Management Team, in een artikel over het nieuwe boek Mindgym van Wouter de Jong. Die adviseert om met mindfulness het brein te trainen. Dat zou een burn-out kunnen voorkomen en de mentale conditie verbeteren. 

Wouter de Jong zegt in het artikel: ,,Het is net als met de marathon, die red je niet met een wekelijks rondje door het park. Ik zie aandacht als het stuurwiel van je leven. Alles wat je aandacht geeft, groeit. Met een sterke aandachtsspier bepaal jij waar je je aandacht op richt en dus in welke richting je het leven stuurt. Hoe vaker je traint, hoe sneller je opmerkt wat je denkt en voelt. Dat maakt het eenvoudiger om uit vastgeroeste patronen te stappen.” 

Dat is natuurlijk helemaal geen spier. Concentratie en aandacht is iets wat je hersenen doen. Het heeft meer met chemische stofjes in je hoofd te maken en niet met spieren. Vooralsnog blijken chemische stofjes moeilijker te trainen dan spieren. Zoek online naar 'aandachtsspier' en je krijgt vooral resultaten uit de hoek van de mindfullness. Daar is het een geliefde term. In de hersenwetenschap spreken ze liever over de prefrontale cortex in de hersenen, het voorste gedeelte. Die zorgt voor de selectie van indrukken die een mens heeft en bepaalt wat je wel en niet opmerkt. 

,,Het probleem is dat opvallende informatie altijd automatisch om aandacht vraagt”,  zegt hersenonderzoeker Floris de Lange van de Radboud Universiteit in Nijmegen. ,,Dat is goed omdat die hersenen ook doorgeven dat je weg moet duiken als er bijvoorbeeld een steen op je af komt vliegen.” 

Aandacht voor vliegende stenen is goed, ook als je zit te werken. Maar aandacht voor een foto van een paasontbijt waarin je door je tante getagd bent, is minder handig als je zit te werken. En die hersenen laten mails, apps en meldingen die je op je computer of telefoon krijgt wel allemaal door. Vooral ook omdat apps en programma’s bewust rode cijfers en knipperende icoontjes gebruiken waar het voorste gedeelte van je hersenen op aanslaat. Je kunt dat wel proberen te onderdrukken, maar dat is pas in tweede instantie. De hersenen zullen het opmerken. Floris de Lange: ,,We zijn nu eenmaal gevoelig voor bepaalde dingen. Daarom werken knipperende lampen in casino’s ook goed om de aandacht te vangen. Je kunt je hersenen niet uitzetten.”

Onderzoeker De Lange kent geen bewijs dat het zou kunnen. Hij geeft aan dat het beter werkt om die afleidingen uit te bannen. ,,Telefoon wegleggen, het mailprogramma afsluiten en geen sociale media op de achtergrond lijken me de snelste oplossingen om zo aandachtig mogelijk te kunnen werken. 

Waarom aandacht uiteindelijk verslapt, is niet helemaal duidelijk voor de wetenschap. Hersenen zijn eigenlijk altijd wel aan het werk, zegt De Lange. Ze functioneren niet als een spier die moet uitrusten om weer verder te kunnen. ,,Door na een tijd van taak te wisselen kan concentratie terugkeren”, aldus De Lange. Het lijkt erop dat het effectiever is om afleidingen op afstand te houden dan om je aandacht te benaderen als een spier die je kunt trainen. De indrukken komen toch wel binnen.  

Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief!