‘Als vrouw loop je nog steeds bijna een maandsalaris mis voor hetzelfde werk’

Sophie van Gool (31) is onvermoeibaar in haar strijd tegen de loonkloof tussen mannen en vrouwen. Ze schreef er een boek over. Maar zelfs zíj is wel eens moedeloos, vertelt ze vanaf haar thuiswerkkamer in Amsterdam. ,,Ik deed in 2016 onderzoek bij mijn toenmalige werkgever naar ongelijkheid tussen mannen en vrouwen op de werkvloer. Op de laatste dag stuitte ik op een document uit 2001 met óók een ongelijkheidsonderzoek op dat kantoor. Alle conclusies daaruit waren exact hetzelfde. Ik dacht echt: oh my god. Hier is gewoon niks veranderd.”

Hoe blijf je gemotiveerd als veranderingen zo langzaam gaan?
,,Ik haal mijn inspiratie uit mensen als Hedy d’Ancona. Zij zette zich in de jaren zestig al in voor dit probleem en ja, het gaat langzaam, maar er zijn sindsdien wel echt nieuwe wetten gekomen en systemen veranderd. Mijn oma werd nog ontslagen toen ze trouwde. Mijn moeder had nog niet dezelfde pensioenrechten als mijn vader. Dus er veranderen wel degelijk dingen. Je moet alleen geduld hebben en doorzetten.”

Om dit onderwerp op de agenda te zetten bestaat Equal Pay Day. Wat vind je daarvan?
,,Het risico is misschien dat bedrijven er dan één dag in het jaar aandacht aan besteden, en voor de rest het onderwerp weer links laten liggen. Maar goed, ik wil niet al te cynisch zijn - het helpt in ieder geval om het onderwerp op de agenda te krijgen.”

Op 14 november zet je de loonkloof op de politieke agenda via een manifest. Hoe is dit idee ontstaan?
,,Na het verschijnen van mijn boek kreeg ik ontzettend veel reacties van vrouwen van allerlei generaties. Jonge vrouwen waren verbaasd dat de loonkloof nog steeds bestaat en oudere vrouwen waren vooral gefrustreerd, want sommigen strijden al sinds de jaren 60 tegen deze ongelijke betaling. Toen besloot ik actie te ondernemen. We moeten minder de loonkloof ter discussie stellen, maar er écht iets aan doen.

In samenwerking met allerlei partijen - waaronder collectief Gelijke Beloning, Bureau Clara Wichmann en Women Inc - ben ik toen de campagne ‘Ik Verdien Meer’ gestart. Wij hebben samen een manifest geschreven, bestaande uit negen punten waarop de wet aangepast moet worden. Denk bijvoorbeeld aan de verhoging van het minimumloon en een uitgebreider vrouwenquotum in topposities. Deze overhandigen we op 14 november aan Karien van Gennip, Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.’’

Als we het over de loonkloof hebben, circuleren er verschillende percentages. Welke moeten we nu aanhouden?
,,Ik gebruik altijd drie cijfers. Het eerste cijfer is 36 procent: dat is wat vrouwen op jaarbasis minder verdienen dan mannen. Dat is bizar veel. Het zorgt ervoor dat de helft van de vrouwen niet financieel onafhankelijk is en minder pensioen opbouwt. Vervolgens zeggen mensen: ja, maar vrouwen werken vaak in deeltijd. Dus kun je het verschil ook bekijken per gewerkt uur. Dan houd je een verschil over van 13 procent, aldus het CBS.

Maar dan zeggen mensen weer: dat is geen goede vergelijking, want vrouwen werken vaak in sectoren die niet goed betalen en zitten niet vaak in topfuncties. Inderdaad, denk ik dan, dat is ook onderdeel van het probleem. Maar als je daar allemaal voor gaat corrigeren, en dat doet het CBS, is het verschil tussen wat mannen en vrouwen verdienen nog 4 procent bij de overheid en 7 procent in het bedrijfsleven.”

Dat klinkt dan weer als niet zo veel.

,,Het is nog steeds bijna een maandsalaris dat je als vrouw misloopt voor precies hetzelfde werk. Maar goed, ik vind die 4 en 7 procent niet het beste percentages om te gebruiken. Je kunt namelijk die data net zo lang door de mangel halen totdat er steeds minder overblijft. Dus het is belangrijk om naar alle drie de getallen te kijken.”

Kun je verklaren waarom er zoveel weerstand komt als je dit soort getallen noemt? Er is altijd een hoop ge-‘ja-maar’ als je het hebt over de loonkloof.
,,Ik denk dat het een pijnlijke waarheid is. Mensen denken dat Nederland een progressief land is met gelijke kansen, maar de realiteit is anders. Als reactie daarop gaan mensen argumenten en smoesjes bedenken waarom die realiteit niet kán kloppen. ‘De Ontkenner’ noem ik dat type in mijn boek. Ik maakte het een keer mee bij een bedrijf waar ik de loonkloof onderzocht. Uit de cijfers kwam naar voren dat het verschil in uurloon tussen mannen en vrouwen 31 procent was. In plaats van dat ze zeggen: wow, dat is hoog, wat gaan we eraan doen? Is de eerste reflex: jáá, maar het klopt niet. Want vrouwen dit, vrouwen dat - blablabla. Dat vind ik fascinerend en frustrerend.”

Je noemt in je boek verschillende oplossingen voor de loonkloof. Welke gaat het lastigst worden denk je?
,,Transparantie, daar zijn bedrijven echt bang voor. Ik snap het ook wel. Het gaat natuurlijk best wat ophef veroorzaken als vrouwen erachter komen dat hun mannelijke collega duizend euro in de maand meer verdient voor precies hetzelfde werk. Zeker als je het terug gaat rekenen naar het verleden. Als jij al tien jaar dat werk doet, en dus tien keer twaalf maanden loon hebt misgelopen – dat wordt een soort woekerpolis voor die bedrijven.”

Waarom zouden bedrijven dan tóch transparant moeten zijn?
,,Het gaat ten eerste tegen de wet in om vrouwen minder te belonen voor hetzelfde werk. Maar je hebt er als bedrijf ook een hoop mee te winnen. APG bijvoorbeeld, de grote pensioenuitvoerder, onderzocht drie jaar geleden de loonkloof en verhoogde van 125 vrouwen het salaris. Daarmee haalden ze het achtuurjournaal. Nu zou ik niet aanmoedigen om dit probleem alleen uit pr-overwegingen op te lossen, maar het helpt misschien wel.”

Dit artikel is eerder verschenen op deze site en is aangepast aan de actualiteit.

‘Waarom vrouwen minder verdienen - en wat we eraan kunnen doen’ van Sophie van Gool is verschenen bij uitgeverij Business Contact.

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: