'Mijn secretaresses hielden me uit beeld als ik in het weekend weer eens te ver was gegaan’

Verslaving op de werkvloer is een groot probleem. Volgens het Trimbos Instituut is 15,5 procent van de Nederlandse werkenden een problematische drinker. Onder managers ligt dit aantal nog hoger, blijkt uit onderzoek van European Workplace and Alcohol (EWA): 1 op de 4 Europese bedrijfsleiders zou aan de drank zijn. 

Amerikaans onderzoek laat zien dat drugsgebruik onder leidinggevenden 40 procent vaker voorkomt dan in andere beroepen. Dit toont aan dat ‘high performers’ gemiddeld vaker verslaafd zijn dan ‘gewone’ werknemers, zegt Tjeerd de Jong van The Youturn, een bedrijf dat high performers met verslavingsproblemen helpt. 

De Jong is ervaringsdeskundige. Twintig jaar geleden runde hij nog een succesvol reclamebureau en leefde hij een luxueus leven. Maar hij raakte verslaafd. Hij wist af te kicken en met zijn nieuwe bedrijf helpt hij nu onder meer ondernemers, advocaten, ceo’s, medisch specialisten en piloten bij hun verslavingsproblemen.

Dat high performers gemiddeld vaker verslaafd raken, heeft volgens De Jong veel te maken met succes. ,,Succes levert dopamine op, daar zijn we allemaal aan verslaafd. Bij high performers is dat nog een tikkie erger, dat zijn echte dopamineliefhebbers. Want wie gaat er nou voor zijn lol 80 uur per week werken? Deze mensen zijn enorm resultaatgericht, hebben daarnaast nooit geleerd om zich te ontspannen en gaan erg ver om succes te behalen.”

Dat er een verband is tussen succes en verslaving, ziet ook Stephan Roelofs van Anoniemezorg.nl, een online platform waar medewerkers met een verslaving zich anoniem kunnen melden. ,,Er zijn vaak een aantal dingen aan de hand. Ten eerste: als je succesvol bent, valt er meer te vieren. Maar succesvol zijn, levert ook veel spanning en stress op. Alcohol bijvoorbeeld, zorgt dan voor ontspanning. Én als je succesvol bent, heb je ook het geld om verslavende middelen te kopen.”

Ook Roelofs is ervaringsdeskundige. Hij raakte verslaafd aan alcohol en cocaïne en zakte steeds verder weg. Hij wist af te kicken en ging bij een verslavingskliniek werken. Hij zag daar veel managers, directeuren en advocaten binnenkomen. Een gegeven dat hij verbindt met de werksfeer op sommige kantoren. ,,Bij bedrijven waarin presteren en het behalen van succes belangrijk zijn, zal verslaving vaker voorkomen. De werkdruk is er hoog, de werkdagen lang. Dan zijn stimulerende middelen erg aantrekkelijk omdat ze je helpen door te gaan, en er zijn andere middelen die weer verdoven. Zo krijgt het middel een functie om je werk langer vol te kunnen houden.”

De Jong benadrukt dat stress niet de grootste rol speelt bij verslaving van succesvolle mensen. ,,Veel mensen denken dat het alleen door stress komt, dat is niet zo. Het is hoe iemands brein in elkaar zit, de opvoeding en ervaringen en de beschikbaarheid van middelen in iemands omgeving.”

Wat high performers ook gemeen hebben, is dat ze goed zijn in het verbloemen van hun problemen. De Jong: ,,Mijn secretaresses hielden me uit beeld als ik in het weekend weer eens te ver was gegaan.” De directe omgeving van een verslaafde doet volgens De Jong vaak ook niets om de cirkel te doorbreken. ,,Ik merk dat het gezin bijvoorbeeld afhankelijk is geworden van het succes, de high performer is toch vaak de kostwinner.” 

Die rol van de omgeving kent Roelofs ook. ,,Verslavingsproblemen worden vaak gerechtvaardigd door het succes. De omgeving gaat daar heel erg in mee. Zo van ‘maar we hebben toch succes, het is ons toch gelukt?’ Maar als anderen verwachten dat je succesvol blijft, wordt het gevoel van angst en schaamte dat verslaving oplevert alsmaar groter.’’

Roelofs: ,,Ze durven niet meer uit de kast te komen omdat ze zo’n goede functie hebben en het zo goed doen.” 

Uiteindelijk zoekt slechts 4 procent van alle verslaafden hulp. Daar probeert Roelofs met Anoniemezorg.nl wat tegen te doen door anonimiteit te bieden en passende professionele begeleiding. Die passende zorg is onmisbaar, zegt ook De Jong. ,,In een verslavingskliniek zit de gemiddelde verslaafde die de bodem al heeft bereikt. Dan kom je daar als succesvolle advocaat van de Zuidas en denkt ‘maar dat ben ik niet’. Die loopt net zo hard weer weg.” 

Ook The Youturn verlaagt de drempel met complete anonimiteit en private zorg. De organisatie kan iemand dezelfde dag nog helpen. ,,Sommigen moeten nog veel naar het buitenland, daar bouwen we dan het behandelplan omheen. Een van onze eerste cliënten wilde eigenlijk geen hulp. Als hij niet bij ons terecht was gekomen, was hij er nu niet meer geweest. Twee weken geleden kreeg ik een foto van zijn zoon, ze waren samen op wintersportvakantie. Daar doen we het voor.”

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: