‘Nederland is niet gebaat bij lijst aan zware beroepen’
De Belgische regering heeft een lijst gemaakt van zware beroepen. Wie in het leger, de zorg of het onderwijs werkt, mag er eerder met pensioen. Ook een goed idee voor ons? Niet echt, zegt arbeidseconoom Joop Schippers.
Delen per e-mail
Na maandenlang overleg zijn onze Zuiderburen tot een akkoord gekomen als het gaat om de pensioenen van zware beroepen. In overleg met twee vakbonden is er een lijst opgesteld waarop onder meer militairen en zorgpersoneel, maar ook leerkrachten en treinpersoneel vermeld staan. De wettelijke pensioenleeftijd in het land is nu nog 65 jaar. In 2025 wordt dat opgehoogd naar 66 jaar, en in 2030 naar 67 jaar. Met een beroep op de lijst kom je in aanmerking om op jongere leeftijd te stoppen met werken.
De pensioenen op een andere manier regelen, is volgens arbeidseconoom Joop Schippers op zich een goede zaak. ,,Het zou een goede zaak zijn als iemand met een zwaar beroepsleven eerder met pensioen kan. Voor sommige mensen is doorwerken tot hun 67ste een enorme opgave. Voor lageropgeleiden geldt niet alleen dat ze minder lang leven, maar ook dat ze een gezonde levensverwachting met 67 of 65 jaar niet halen. Dan mankeren ze al wat.’’
Wat is zwaar
Zou Nederland er goed aan doen ook zo’n lijst van zware beroepen op te stellen? Schippers: ,,Het probleem is: wat is een zwaar beroep? Bij sommige beroepen op de Belgische lijst vraag ik me ook af waarom ze erop staan. Postbode staat er bijvoorbeeld tussen. Je loopt wel door weer en wind, maar je bent ook wel weer actief buiten bezig.’’ Dan is er ook nog een verschil in hoe zwaar beroepen tegenwoordig nog zijn. ,,Werk in de haven bestond vroeger vooral uit sjouwen, maar nu zijn er allemaal hulpmiddelen beschikbaar. Het enige wat je bij sommige beroepen nog beweegt, zijn je vingers over het toetsenbord.’’
Behalve de moeilijkheid om het type werk op zwaarte in te schatten, verschilt de belasting per persoon. ,,Op het lijstje staan bijvoorbeeld ook leerkrachten. Het is inderdaad zo dat sommige docenten op hun 60ste al op zijn. Ze kunnen de werkstress en de drukte in de klas niet meer aan. Dan worden ze ook nog bestookt door ouders die iets willen voor hun kind. Ze zijn opgebrand. Maar er zijn ook leerkrachten die nergens last van hebben. Fluitend geven ze les tot hun laatste werkdag, en ze zouden ook nog wel even door kunnen gaan.’’
Hoe komt dat? ,,De mate waarin iemand slijt van werken, verschilt per individu. Hoe zit je in elkaar – ben je van nature al een stresskonijn – en wat maak je verder in je leven mee naast je werk. Hoe je gezinsleven is, kan ook een factor zijn.’’
Eerlijk
Hoe maak je het pensioenstelsel dan wel eerlijk? Schippers zou de vaste pensioenleeftijd niet willen verlagen, maar er compleet van afstappen. ,,Je zou ook kunnen kijken naar een systeem waarin je uitgaat van het aantal gewerkte jaren, ongeacht de leeftijd. We hebben in de huidige arbeidsmarkt nog mensen werken die gestart zijn op hun 15de. Als ze mogen stoppen op hun 67ste, zijn ze 52 jaar aan het werk geweest. Voor iemand die pas begint met 25 jaar, komt dat neer op maar 42 werkzame jaren, terwijl werknemers die later beginnen – bijvoorbeeld pas als ze klaar zijn met hun studie – vaak minder zwaar werk doen. Dat is eigenlijk omgekeerde solidariteit met de mensen die de zwaardere beroepen uitoefenen.’’
In een systeem naar werkjaren moet ook rekening worden gehouden met het individu. ,,Hoe we er nu naar kijken, is te veel een 0-1-situatie. Of je werkt fulltime, of je werkt niet. Maar mensen blijven langer vitaal, daar moet je op inspelen. Kijk niet alleen wat iemand niet kan, maar ook naar wat nog wél lukt. Vaak vinden oudere werknemers hun baan nog leuk, maar is het fulltime te zwaar. Er moet dan ruimte zijn voor enig maatwerk, bijvoorbeeld een dag vrij in de week om bij te komen. Dat zou een groot verschil kunnen maken voor die persoon.’’
Ook hier in Nederland wordt af en toe gesproken over het aanpassen van de pensioensgerechtigde leeftijd, maar volgens Schippers is nog niet overal de bereidheid om op creatieve wijze met de kwestie om te gaan. ,,In Den Haag is de optie om naar gewerkte jaren tot dusverre altijd afgedaan als 'dat moeten we allemaal bijhouden'. Maar tegenwoordig is dat een stuk makkelijker. Met een druk op de knop kan je van het grootste deel van de Nederlanders zien wanneer hij of zij begonnen is met belastingen betalen. Maar een systeem naar gewerkte jaren past meer bij moderne opvattingen en de grotere hang naar individualisering. Ik verwacht dat we wel in die richting evolueren.’’
Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief!
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Werkgevers zien ouderen meer als last dan als lust
Door de vergrijzing en de hogere pensioenleeftijd komen er steeds meer ouderen op de werkvloer. Werkgevers zijn er niet enthousiast over, ze vinden ouderen maar traag en duur. Hoe moet deze vicieuze cirkel worden doorbroken? -
Collega langdurig afwezig: mag je werkgever jou 'zomaar' extra werk opleggen?
Help! Je collega heeft zich ziek gemeld en komt voorlopig niet terug. Terwijl het werk zich alleen maar verder opstapelt. Maar mag een werkgever het resterende personeel eigenlijk wel opzadelen met taken van een collega die voor lange tijd afwezig is? En hoe zit dat eigenlijk bij zwangerschapsverlof en een sabbatical? -
Bas gaat viraal na faillissement van zijn bedrijf: ‘Maar met likes kan ik geen brood kopen’
Begin 2020 was het grote succes niet ver weg voor het bedrijf van Bas, tot er in maart een probleem opdoemde: corona. Na er werkelijk alles aan gedaan te hebben om het hoofd boven water te houden, zat er in december voor Bas niets anders op dan het bedrijf failliet te verklaren. Nadat hij het nieuws deelt op LinkedIn, verbluft hij duizenden mensen met zijn positiviteit. ,,Ik geloof in vallen en opstaan. Morgen is er weer een mooie dag.’’ -
PREMIUM
Nieuwe opleiding moet voor meer jonge truckers zorgen: ‘Muziek aan en knallen’
Waar zijn ze toch, die vrachtwagenchauffeurs? Omdat er veel vraag is naar nieuwe handjes aan het stuur in de cabine, start een mbo-school in Alphen aan den Rijn een nieuwe opleiding. Die moet jongeren die dromen van een leven op de weg al jong helpen aan een groot rijbewijs. ,,Je helpt mensen, rijdt rond. Muziek aan, lekker knallen.” -
'Laat stijging AOW-leeftijd niet voor bouwvakker gelden'
Werkgevers en bonden in de bouw trekken samen ten strijde tegen de stijgende AOW-leeftijd. Ook vanuit de politiek en de wetenschap groeit de kritiek op het steeds langer doorwerken.
-
PREMIUMGeld & Geluk
Martin en Kirsten kochten van hun spaargeld een waterontharder van 2500 euro
In deze rubriek vragen we lezers naar hun relatie tussen Geld en Geluk. Kirsten en Martin zijn nog dertien jaar bezig met het afbetalen van hun studieschuld. Grote uitgaves doen ze van hun spaargeld. -
PREMIUM
Veel ondernemers dreigen te verzuipen door lockdown: ‘Men heeft niet door hoe zwaar wij het hebben’
Ondernemers mogen rekenen op extra steun nu de lockdown wordt verlengd. De diepe zakken van minister Hoekstra zijn nog lang niet uitgeput. Al moeten de verwachtingen ook worden getemperd: niet elk bedrijf zal worden gered. -
'Door tot je 68ste? Hou toch op!'
De Enschedese huisarts Bettina van Steenis (51) hekelt het verhogen van de pensioenleeftijd. Ze 'voelt' de uitwerking in haar spreekkamer. ,,Het is geen kwestie van niet willen, maar van niet kunnen; van onze biologie.''