Waarom je baas niet zo maar een vaccinatiebonus kan uitdelen

In de Verenigde Staten leeft het idee al langer bij verschillende grote bedrijven. Zo krijgt Amazon-personeel dat zich laat vaccineren een bonus van maximaal 80 dollar. Nieuwe werknemers die kunnen laten zien dat ze al gevaccineerd zijn, krijgen een extraatje van 100 dollar. In januari gaf ook het Zeeuwse beveiligingsbedrijf DeltaSafe aan medewerkers ter motivatie een bonus na vaccinatie. Dat is beter voor de maatschappij, zegt DeltaSafe. Ook voor het bedrijf zelf, minder ziekte betekent ook minder kosten door uitval.

Maar is het uitkeren van een vaccinatiebonus eigenlijk wel wenselijk? Met het geven van een bonus aan het personeel is in de basis niets mis, zegt arbeidsrechtadvocaat Gerard Berghuis van Baasz Advocaten. En een vaccinatiebonus mag arbeidsrechtelijk gezien ook gewoon. ,,Het kan en mag. Er worden bijvoorbeeld ook verzuimbonussen uitgedeeld, daar gelden geen regels voor. Je mag naar eigen inzicht bonussen uitdelen, als er maar geen sprake is van willekeur. Dit zou immers in strijd kunnen zijn met goed werkgeverschap en het verbod op discriminatie.”

Berghuis vroeg aan een aantal van zijn klanten wat zij van de vaccinatiebonus vinden. Een aantal werkgevers gaf aan het niet nodig te vinden omdat medewerkers zich toch wel laten vaccineren. Anderen gaven aan er niets mee te doen uit angst voor discussie onder het personeel. ,,Er zijn altijd werknemers die zich niet willen laten vaccineren. Die kunnen dan misschien gepest of buitengesloten worden door collega’s die daar anders over denken. Dat komt de werksfeer niet ten goede.” 

Als werkgever ben je verantwoordelijk voor het creëren van een veilige werkomgeving. Mocht blijken dat uit de vaccinatiebonus pestgedrag is voortgekomen waardoor de situatie uit de hand loopt, dan heb je volgens Berghuis een slecht verhaal als de zaak bij de rechter komt. ,,Dan kan je echt wel wat verweten worden.”

Ook speelt de privacywetgeving een grote rol bij het uitkeren van een vaccinatiebonus, zegt Berghuis. Wil je iemand een extraatje geven, dan moet je dat wel ergens vastleggen. Als iemand een vaccinatiebonus krijgt, leg je in feite vast dat iemand gevaccineerd is en dat is in strijd met de AVG-regelgeving. ,,Op grond van de AVG-wetgeving mag je bijna nooit zelf medische gegevens van de werknemer registreren. Of een werknemer is gevaccineerd zegt iets over de gezondheid en dat valt onder bijzondere persoonsgegevens.” Een werkgever kan die niet zomaar verwerken. In principe is het zelfs verboden, zegt Berghuis. Op dit verbod bestaan uitzonderingen, bijvoorbeeld als de werknemer zelf uitdrukkelijk toestemming geeft. 

Maar Berghuis vraagt zich af of een werknemer in zo’n situatie vrij kan bepalen. ,,Als je aan het einde van je contract zit en je wil graag blijven, dan ben je misschien eerder geneigd om die vaccinatie dan maar te laten zetten en toestemming te geven.” 

Op kantoren zou je nog wel tot een oplossing kunnen komen als iemand zich ook met een bonus in het vooruitzicht niet wil laten vaccineren, zegt Berghuis. ,,Dan kun je voorstellen dat niet-gevaccineerde mensen op een andere afdeling of thuis gaan werken. Maar voor de horeca is dit bijvoorbeeld een stuk lastiger. Een horecaondernemer vroeg ons laatst om advies. Ik heb gezegd dat je als werkgever een instructierecht hebt, je mag voorschriften opleggen hoe werknemers zich moeten gedragen op het werk. Dan zou je een toegangstest of het dragen van een mondkapje kunnen verplichten. Als iemand dat allemaal niet wil en er is geen alternatief, dan kan ontslag in beeld komen.”

Vanwege de mitsen en maren, geven veel ondernemers volgens Berghuis aan geen vaccinatiebonus uit te gaan delen. ,,Ze zien meer in motivatie en voorlichting. Je mag iemand niet verplichten, maar natuurlijk wel aanmoedigen.”

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: