Volgens de jaarlijkse analyse van TNO op basis van de Werkgevers Enquête Arbeid en de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden hadden vorig jaar 1,3 miljoen Nederlanders gezondheidsklachten door hoge werkdruk. Dat leidt tot veel afwezigheid en in sommige gevallen tot langdurig ziekteverzuim. Ruim een derde van de werknemers gaf in 2019 werkdruk als reden op om thuis te blijven. Volgens het onderzoeksinstituut lopen de verzuimkosten door werkstress op tot 3,1 miljard euro per jaar. 

Het goede nieuws is volgens TNO-onderzoeker Wendela Hooftman dat de piek van gezondheidsklachten door werkstress nu wel is bereikt. ,,Jarenlang hebben we een stijging gezien van het aantal werknemers met werkstressgerelateerde klachten. Die stijging is eind vorig jaar gestopt. Dat is mooi om te zien, want de aantallen groeiden heel hard. Tussen 2018 en 2019 steeg het percentage van werknemers met stressklachten van 13 naar 17 procent.”

Maar 2020 is een jaar als geen ander. Welk effect de coronacrisis op de werkstresscijfers gaat hebben, durft Hooftman niet te voorspellen. ,,Dat is vreselijk lastig om te zeggen. Drie maanden na de uitbraak van de crisis zagen we nog geen toename.” Dat er geen algemene stijging te zien is in de cijfers, ligt volgens Hooftman en haar collega’s waarschijnlijk aan de verschillen tussen groepen mensen. ,,Sommige sectoren lagen stil, in andere sectoren was het ontzettend druk, zoals in de zorg. Maar ook daar zien we grote verschillen in werkstress, de zorg is heel breed.”

Daarnaast was de situatie in de zomer, het moment waarop TNO het effect van corona op de werkvloer onderzocht, heel anders. Hooftman: ,,Na de eerste golf waren er weinig besmettingen en het was zomer. Je gaat je dan sowieso wat beter voelen. Tijdens de tweede golf zijn we weer aan het meten. Die cijfers hebben we nog niet, maar we zien dat de situatie momenteel minder goed is. De lockdown duurt langer, de rek is er wel een beetje uit.”

Door het thuiswerken is het voor werkgevers moeilijker geworden om werkstress op tijd te signaleren, zegt Hooftman. ,,Leidinggeven moet nu op een andere manier. Je kunt bijvoorbeeld veel lastiger zien of iemands gezicht op onweer staat.” Probeer te voorkomen dat een werknemer uit het zicht verdwijnt, zegt de onderzoeker, want iedereen wil gezien blijven worden. ,,Dat werkt overigens beide kanten op: het personeel moet het ook blijven aangeven als het niet goed gaat.”

Een manier om de werkdruk laag te houden is door werknemers meer controle te geven over hun werk. TNO ziet dat bijna 70 procent van de leidinggevenden dit al goed doet. Zij geven werknemers meer autonomie om werkstress te voorkomen. ,,Maar je hoort wisselende geluiden. Sommige werkgevers geven meer vrijheid en anderen willen juist dat de webcam de hele dag aanstaat om het personeel thuis te kunnen controleren.”

De eerste signalen van meer werkstress door corona zijn overigens al zichtbaar. TNO zag in de analyse van afgelopen zomer dat van alle thuiswerkers 12 procent moeite heeft om zich te concentreren, 8 procent valt hierdoor zelfs uit. ,,Daarnaast zien we dat thuiswerkers het fysieke contact echt beginnen te missen. Terwijl sociale steun van je werkgever en je collega’s op dit moment zo belangrijk is.”

Hooftman ziet ook dat de vervaagde werk-privébalans effect heeft op de werkdruk. ,,Zeker in het begin, toen veel werkenden nog met kleine kinderen thuis zaten, was de balans weg. Dat heeft gevolgen voor het gevoel van autonomie. De kinderen bepalen dan wanneer je wel of niet werkt.”

Dat werk en privé meer door elkaar zijn gaan lopen, is voor de één een zegen en voor de ander juist niet. ,,Sommigen vinden het heerlijk om flexibel om te gaan met de werktijden en ‘s avonds nog even door te werken. Anderen, die liever vaste tijden hebben, zien daar alleen het nadeel van, omdat ze hun collega tijdens officiële kantooruren niet kunnen bereiken. Welk effect corona op werkstress gaat hebben, is dus erg afhankelijk van de persoon.”

Word je dik van stress? Professor dr. Liesbeth van Rossum, internist- endocrinoloog (hormoonspecialist) in het Erasmus MC bespreekt wat de effecten van stress zijn op je lichaam:

Bekijk de video’s van AD Werkt in onderstaande playlist: