Zo kan dit motto van Pippi Langkous mensen op het verkeerde been zetten

Oh getver, dat plaatje weer. Op LinkedIn komt kinderboekenheld Pippi Langkous voorbij, met daarbij de uitspraak: ‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan’. Als kind was ik al geen fan van dat vrijgevochten, sterke meisje met haar piratenpapa. Ik was het steevast eens met haar voorzichtige vriendinnetje Annika. Wat Pippi deed was gevaarlijk en erg onverstandig.

Tegenwoordig moet ik bij dit plaatje denken aan het Dunning-Kruger-effect, genoemd naar onderzoekers David Dunning en Justin Kruger. Zij ontdekten dat juist mensen die ergens glorieus slecht in zijn, denken dat ze er fantastisch goed in zijn. Ze lieten studenten verschillende testen doen, bijvoorbeeld een grammaticatest. Daarna mochten de deelnemers hun testscore schatten. De slechtsscorenden dachten dat ze een prima punt zouden krijgen. Juist de grammatica-kenners onderschatten hun prestaties. Zij vonden de test misschien makkelijk, maar dachten dat iedereen dat zou vinden.

Hoe kan dit? Volgens Dunning komt dit doordat je pas weet hoe ingewikkeld een vaardigheid is, als je er meer van weet. Mensen die incompetent zijn weten eenvoudigweg niet wat ze niet weten. De eerste moeilijkheid is zien dat het probleem moeilijk is, vond filosoof Bertrand Russel al. Ik moet denken aan die arme mannen in Help, mijn man is klusser die totaal onderschat hadden wat er allemaal komt kijken bij een huis verbouwen. Of deelnemers van talentenjachten die zonder enige ervaring het podium pakken en denken dat kunnen dansen, zingen of een taart bakken nooit moeilijk kan zijn.

Voor wie zichzelf graag op de borst klopt als expert en anderen wegzet als idioten: wees maar niet zo zeker van jezelf. Iedereen is wel expert in íets, maar uit onderzoeken blijkt dat we onszelf overschatten op allerlei gebieden, van sociale intelligentie, financiële kennis en logisch redeneren tot autorijden, schaken en bridgen. Het is een blinde vlek die we allemaal hebben, alleen ieder op een ander vlak.

Ik realiseerde me dat het Pippi-plaatje juist mensen aanmoedigt die hebben ontdekt dat hun vak veel ingewikkelder is dan ze dachten. Zij twijfelen over hun kunde en hebben dat zetje nodig. Zie twijfel maar als een goed teken. Of zoals Chinese wijsgeer Confucius eeuwen geleden al zei: echte wijsheid is weten wat je niet weet.

Meer weten over psychologie en werk? Lees Chantals boeken Waarom perfectionisten zelden gelukkig zijn, 13 tips tegen perfectionisme (2021) en Ons feilbare denken op het werk (2018).

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: