Zo komen we aan onze vrije dagen: ‘Daar is hard voor gestreden’
Het is vandaag Hemelvaartsdag, een officiële feestdag waarop veel mensen van hun werkgever vrij krijgen. Hoe zijn onze vrije dagen eigenlijk ontstaan? En komen we er een beetje goed vanaf in vergelijking met onze buurlanden?
In Nederland zijn er in 2021 elf officiële feestdagen, zo staat te lezen op de site van de rijksoverheid. Nieuwjaarsdag, Goede Vrijdag, eerste en tweede paasdag, Koningsdag, Bevrijdingsdag, Hemelvaartsdag, eerste en tweede pinksterdag en eerste en tweede kerstdag. Dat betekent overigens niet dat we allemaal altijd vrij zijn: ‘Er is geen wet die heeft vastgelegd dat bepaalde feestdagen vrij zijn. In uw cao of arbeidsovereenkomst staat of u vrij bent op feestdagen’, aldus de rijksoverheid. Goede Vrijdag en Bevrijdingsdag zijn bijvoorbeeld lang niet altijd vrije dagers, veel werkgevers geven bij Bevrijdingsdag maar een keer in de vijf jaar een vakantiedag.
Vroeger waren er veel meer officiële vrije dagen, weet vakbondshistoricus Sjaak van der Velden. ,,In de middeleeuwen waren dat vaak christelijke feestdagen. Als de plaatselijke heilige nieste, had je bij wijze van spreken een vrije dag. Na de Franse revolutie is dat afgeschaft.”
Helaas. Maar wat nu wel in de wet is vastgelegd, is het feit dat elke Nederlander een minimum aantal vakantiedagen heeft. Dit is gekoppeld aan het aantal uren dat je werkt: namelijk vier keer het aantal uren dat je per week werkt. Werk je 25 uur per week? Dan heb je recht op 100 uur vakantie. Werk je 40 uur per week? Dan heb je recht op 160 uur vrij, goed voor twintig vakantiedagen. Werkgevers zijn vrij om daar nog zogenaamde ‘bovenwettelijke vakantiedagen’ bij op te tellen.
Eind negentiende eeuw waren er wat moderne ondernemers die besloten dat ze hun personeel af en toe een dagje vrij moesten geven
Strijd
Dat we naast zogenaamde officiële feestdagen ook vakantiedagen hebben, is geen vanzelfsprekendheid, vertelt Van der Velden. ,,Daar is hard voor gestreden. Eind negentiende eeuw waren er wat moderne ondernemers die besloten dat ze hun personeel af en toe een dagje vrij moesten geven. Als mensen een beetje ontspannen, werken ze beter, was het idee.”
In diezelfde tijd kwam de vakbeweging op die eveneens voorstander was van minder werken. Het devies was: 8 uur werken, 8 uur slapen en 8 uur vrij. En dat was hard nodig, want in sommige fabrieken werd 365 dagen per jaar gewerkt. ,,Arbeidstijdverkorting was een van de speerpunten van de opkomende vakbeweging.”
,,In 1910 werd in de cao van diamantbewerkers afgesproken dat ze een week vrij waren”, zegt Van der Velden. ,,Langzaam is dat over de hele economie uitgerold”, aldus de onderzoeker. En daar werd vaak hard voor gestreden. Stakingen bijvoorbeeld. ,,De loodgieters hebben het werk in 1928 bijvoorbeeld negentien weken neergelegd voor 6 dagen betaald vrij. Uiteindelijk werd het een compromis en kregen ze 3 of 4 dagen vrij”, aldus Van der Velden. ,,Vanuit werkgevers was het voor een deel eigen belang. Ze zagen ook dat je dan na verloop van tijd niets meer had aan de arbeiders. Dat is zonde, zeker bij geschoolde krachten.”
Europa
Toch bekruipt veel Nederlanders vaak het gevoel dat we er bekaaid af komen. Wat betreft het aantal officiële feestdagen scheelt het allemaal niet veel: de Belgen hebben er eentje meer dan wij (12) en in Groot-Brittannië hebben ze er minder: namelijk 8. Wel hebben ze daar afgesproken dat als een zogenaamde ‘bank holiday’ in een weekend valt, ze de daaropvolgende maandag alsnog vrij krijgen. In Duitsland zijn er 9 officiële feestdagen die voor het hele land gelden, maar zijn er ook verschillende regionale feestdagen.
Ook in Nederland kennen we regionale feestdagen. ,,Ik woon tegenwoordig in Leiden”, zegt Van der Velden, ,,En daar hebben geven veel bedrijven op 3 oktober, tijdens Leidens Ontzet, een vrije dag. Maar zo’n extra dag moet ergens anders vandaan komen. Per saldo komt het allemaal een beetje op hetzelfde neer.”
Dit artikel is eerder gepubliceerd op 20 mei 2020.
Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière:
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Kies de regenton die bij jou past en laat die regen maar komen
Planten water geven, ramen lappen en zelfs de wc doorspoelen: je kunt een hoop doen met regenwater. Maar dan moet je het wel eerst opvangen. Een regenton biedt de oplossing. -
Rutte: In de toekomst elk jaar vrij op 5 mei
Demissionair premier Mark Rutte verwacht dat mensen in de toekomst ieder jaar vrij zullen zijn op Bevrijdingsdag. Nu is dat voor veel werknemers nog eens in de vijf jaar, al is het wel een officiële feestdag. ,,Ik heb de indruk dat we daar heel dichtbij zitten”, aldus Rutte. -
Verlofdagen 'verplicht' opmaken: dit zijn je rechten als werknemer
De lentezon doet het al vermoeden: de zomervakantie komt er weer aan. Vanwege de coronacrisis neemt voor het tweede jaar op rij niet iedereen zijn gebruikelijke aantal vakantiedagen op. In sommige gevallen zeggen werkgevers echter dat werknemers hun verlofdagen op 'moeten’ maken. Maar wat zijn de rechten van de werknemer in dat geval? -
PREMIUM
Niels tovert kale stappers met kwastje om tot unieke herenschoenen: ‘Ik zie dit onze core business worden’
Niels van Mourik is zesde generatie schoenenverkoper. Sinds een aantal maanden is hij ook ‘verver’ van Greve-herenschoenen - een Nederlands kwaliteitsschoenenmerk. ,,Ieder paar is op deze manier uniek. We maken het helemaal op maat en naar de smaak van de klant. In de toekomst zie ik dit onze core business worden.’’ -
Koken & Eten
Bramen uit de natuur plukken? Hier moet je op letten voor je begint
In augustus en september is het bramenseizoen, wat betekent dat je ze weer in overvloed in de natuur kunt vinden. Sommige mensen gaan er dan ook op uit om ze te plukken. Maar kun je dit zonder risico’s doen? Hier moet je eerst even op letten voordat je aan het plukken slaat.
-
PREMIUM
Frans gooide als student wasmachines van een flat, nu heeft hij succesvol bedrijf: ‘Neem jezelf niet zo serieus’
Een rotte vis boven het bureau van een collega verstoppen. Ondernemer Frans van Leeuwen kan er veel lol om hebben. Door juist even niet met je werk bezig te zijn, presteer je daarna beter, is zijn ervaring. ‘Aankloten’ noemt hij dat en vooral mannen hebben er baat bij. -
Wat doet een...
‘Toen ik 9 was heb ik de televisie van mijn ouders uit elkaar gehaald omdat ik wilde weten wat erin zat’
Wie ons banenlandschap bekijkt, ziet bijzondere functies voorbijkomen. Een field service-engineer, een lab-technician of een assemblagemedewerker: we hebben ze blijkbaar hard nodig, maar waarvoor en waarom? In deze serie vertelt elke week iemand over zijn of haar beroep. Vandaag: Kaya Hartwig (26) uit Hengelo. Ze is microwave-engineer bij Thales. -
Boetegevaar voor SUV's en Tesla-rijders in Duitsland
Eigenaren van een SUV en sommige Tesla-modellen lopen in Duitsland het risico op een bekeuring. Ze zijn bij wegversmallingen in overtreding als ze op de linkerbaan rijden.