Dramatische terugloop vogelpopulatie: ‘Cijfers zijn schokkend’

De oorzaak is volgens de onderzoekers duidelijk: de drastische daling komt door toedoen van de mens. Het leefgebied van veel vogelsoorten wordt steeds kleiner door toenemende bebouwing. Ook het gebruik van bestrijdingsmiddelen op landbouwgrond is van invloed op het gevogelte. Landbouwgif beïnvloedt de insectenpopulatie en insecten zijn op hun beurt weer een belangrijke voedselbron voor vogels. 

In het zeer omvangrijke onderzoek bekeken wetenschappers uit Canada en de VS gegevens van verschillende langlopende monitoringsprogramma's op het Noord-Amerikaanse continent. Met de uitvoerige programma's werden vogelfamilies over een lange periode op vaste locaties geteld. Sommige metingen gaan zelfs terug tot 1970. 

Uit het onderzoek, dat het meest omvangrijke ooit is naar vogelaantallen, bleek dat 529 vogelsoorten dramatisch in aantal af zijn genomen. Opvallend is volgens onderzoekers dat het verlies vooral groot is onder de ‘gewone’ vogelfamilies: dat zijn de soorten die niet als bedreigd gekenmerkt zijn, zoals zwaluwen, mussen, merels en lijsters.

Eerder dit jaar toonden twee Duitse studies ook al aan dat de populatie van insectenetende vogels in Europa in 25 jaar met 13 procent is afgenomen. 

De Nederlandse Vogelbescherming spreekt van ‘schokkende cijfers’. ,,We kunnen Amerika niet een op een vergelijken met Nederland of Europa, maar toch zien we hier vergelijkbare cijfers’’, zegt woordvoerder Marieke Dijksma. ,,De huismus is gehalveerd qua aantal, het aantal spreeuwen is met ongeveer 40 procent afgenomen en de veldleeuwerik met ruim 90 procent. De kuifleeuwerik is zelfs helemaal verdwenen’’, vertelt Dijksma. 

Uit onderzoek van BirdLife, een koepelorganisatie waar de Vogelbescherming deel van uitmaakt, blijkt dat er in 30 jaar tijd 300 miljoen minder boerenlandvogels zijn. ,,Dat is in heel Europa en ook zeker in Nederland echt het zorgenkindje’’, vertelt Dijksma. Door de intensieve landbouw hebben vogels als de grutto, nota bene onze nationale vogel, steeds minder plek om te broeden, voedsel te vinden of te schuilen. 

Vorig jaar kwam het CBS ook met cijfers van stadsvogels: sinds 1990 zijn de populaties van dertien van de twintig voor de stad kenmerkende vogels afgenomen. Het gaat dan om soorten als de huismus, de kauw, de merel, de spreeuw en de Europese kanarie. 

Volgens verschillende onderzoekers speelt de jacht van huiskatten op vogels ook een kleine rol in de terugloop van de vogelpopulatie. Brits onderzoek suggereerde een aantal jaar geleden al dat huiskatten tientallen miljoenen vogels vermoorden. Maar volgens de Vogelbescherming vormen katten geen bedreiging voor het voortbestaan van vogelfamilies. ,,De invloed van huiskatten is echt gering, omdat er in de stedelijke omgeving weinig andere roofdieren aanwezig zijn’’, zegt Dijksma. Onderzoek in Londen wees bovendien uit dat vogelprooien van katten in de helft van de gevallen ook al andere verwondingen hadden. Zij waren bijvoorbeeld eerst tegen een ruit gevlogen of aangereden en daarna door een kat gevangen en gedood.