Sint-Janskruid: van geneesmiddel tegen krankzinnigheid tot bodembedekker

Vaak geven namen van planten een aanwijzing naar de kwaal waarvoor die plant in de volksgeneeskunde wordt gebruikt. Zoals ogentroost, beenbreek en heelblaadje. Sint-Janskruid verwijst niet naar een kwaal, maar geeft het begin van de bloeitijd aan; Sint Jan valt op 24 juni . 

Toch heeft ook dit plantje een rol in de geneeskunde. Een andere naam voor deze plant is namelijk jaag-den-duvel. Een aftreksel van Sint-Janskruid werd vroeger als geneesmiddel tegen krankzinnigheid gebruikt en nog altijd kun je middeltjes op basis van dit kruid bij de drogist kopen. Ze worden geslikt ter verlichting van depressies. En omdat één op de tien Nederlanders aangeeft wel eens aan depressies of neerslachtigheid te lijden is de markt voor dit alternatieve geneesmiddel groot. Vergeet dan niet de bijsluiter te lezen, Sint-Janskruid verstoort de werking van veelgebruikte pillen – van de anti-conceptiepil tot en met de vaak geslikte maagzuurremmers.

De wetenschappelijke naam van dit plantje is Hypericum. De wilde inheemse Hypericum is Hypericum perforatum. Je hoeft er niet voor naar de winkel, je vindt de plant met gele bloemetjes van eind juni tot september, in wegbermen en grasland.

De plant wordt soms als bodembedekker ingezet in tuinen waar konijnen voor overlast zorgen. Maar er zijn mooiere soorten die konijnproof zijn. Hertshooi bijvoorbeeld, Hypericum calicynum, is ook een bodembedekker, maar groter van blad en bloem. Het blad is opvallend blauwgroen. Het onderhoud van hertshooi is eenvoudig: maai de plant in het voorjaar af met de grasmaaier op de hoogste stand.

_{Lees verder onder de foto.}

De mooiste Hypericums zijn geen vaste planten, maar struikjes. Zo langzamerhand kent iedereen Hypericum x inodorum – niet vanwege de bloemen, maar omdat de bloemist de takken met rode bessen te pas en te onpas in boeketten verwerkt. En ik geef toe: het vult lekker. Het is trouwens een leuke struik: in de nazomer bloeit hij nog steeds terwijl de bessen al oranjeroze beginnen te kleuren, om aan het einde van de herfst blauwzwart te eindigen. Net een toverbal. ‘Rheingold’ en ‘Elstead’ zijn een paar van de vele variëteiten. Hypericum x inodorum wordt 75 centimeter hoog.

Nog iets hoger – ongeveer een meter - wordt Hypericum ‘Hidcote’, genoemd naar een beroemde Engelse tuin. Waarschijnlijk komt de struik uit China. ‘Hidcote’ heeft donkergroen blad dat meestal tot het nieuwe jaar aan de struik blijft. De bloemen zijn groot, goudgeel en schotelvormig. De takken waaieren bevallig uit. ‘Hidcote’ bloeit – net als alle Hypericums – op het jonge hout. Daarom kan de struik in het voorjaar tot zo’n 20 centimeter boven de grond worden teruggesnoeid. 

Als ik moest kiezen zou ik deze struik planten, of het zou ‘Sunburst’ moeten zijn, een struik die in alle opzichten net iets meer raffinement toont dan ‘Hidcote’: het blad is net iets gladder, de meeldaden in de bloemen wat langer, en de vruchten in de herfst net iets opvallender. Ook ‘Sunburst’ blijft groen totdat de winter serieus begint. De struik vormt een vrolijke achtergrond voor blauwbloeiende herfstasters. Snoei in het late voorjaar, tot vlak boven de grond.