Traditionele kerstboom bedreigd door klimaatverandering en kevers

Verschillende factoren spelen een rol. Te beginnen met de afgelopen twee zomers die erg droog waren. ,,De boom groeit oorspronkelijk in de Europese bergen waar de luchtvochtigheid hoog is en veel regen valt. De arme zandgronden in Nederland zijn te droog en er valt ook niet genoeg regen. Daar kunnen de bomen niet goed tegen”, vertelt Etiënne Thomassen, specialist bosbeheer en bosecologie.

Doordat de afgelopen twee zomers erg droog waren, zijn de bomen verzwakt. Daarnaast heeft de storm van afgelopen januari het groen parten gespeeld. De haarwortels van de bomen hebben een knauw gekregen en een deel van de naalden verloren. En laat nu net de letterzetter, een kever, dol zijn op verzwakte fijnsparren.

De keverplaag is op zijn sterkst na twee of drie jaar. Volgens de specialist speelt dat op dit moment in Nederland. De kever is zelfs in staat om gezonde bomen aan te tasten. ,,Dan zijn er zoveel kevers die gaatjes en gangen boren in de schors dat de boom het niet tegen kan houden. De letterzetter tast dan zelfs ook andere naaldbomen in de nabije omgeving aan.”

De specialist betreurt het dat er steeds meer fijnsparren bezwijken. ,,Als het extreme weer en de klimaatverandering zo doorgaan, verliezen we de fijnspar in Nederland. Dat zou zonde zijn.”

Mark van Benthem van kennisinstituut Probos noemt het zelfs een ‘vrij grote ramp’. In Nederland heeft de fijnspar op 14.000 hectare grond het monopolie, maar in landen als Polen, Oostenrijk en Zuid-Duitsland is de boom in veel grotere aantallen aanwezig. ,,De prognose voor Tsjechië is dat dit jaar 20 miljoen kubieke meter fijnspar afsterft. De boom zit al langer in een neergaande trend, maar de klimaatverandering maakt het nog extremer. 

Of we hierdoor noodgedwongen kerst moeten vieren zonder fijnspar in de woonkamer? Voorlopig niet. Er moet wel op verschillende plekken worden ingegrepen. Zolang de kwekers de bomen voldoende water blijven geven, kunnen we de fijnspar in december verwelkomen in huis, denkt specialist Thomassen. 

Mocht een dode fijnspar in de tuin staan, adviseert Thomassen de boom te kappen, voordat ie omvalt. Staatsbosbeheer heeft op diverse plekken al bomen moeten kappen, zoals in Drenthe, Overijssel en Gelderland. In Brabant speelt dit in bossen op droge en armere zandgronden, zoals de Brabantse Wal, De Kempen en De Maashorst.

Bovendien blijven er nog alternatieven bestaan. In Nederlandse tuincentra zijn dat bijvoorbeeld de zilverspar (Picea omorika), dwergspar (Picea glauca Conica) en de Nordman (Abius Nordmaniann).