Vergeet de palm, een Rhus is ook exotisch én winterhard

Het bestaan van de tuinrubriekschrijver wordt er niet eenvoudiger op: laatst kreeg ik post van lezers die er bezwaar tegen maakten dat ik een roos als vrouwelijk had bestempeld. In een artikel over rozen schreef ik: 'Zij heeft gemene doornen'. Dat viel niet bij iedereen in goede aarde. Overigens kreeg ik ook de gebruikelijke opmerkingen van betweters dat een roos geen doornen maar stekels heeft - en zij hebben gelijk.

In mijn verdediging sputterde ik wat tegen. Dat het geslacht Rosa nu eenmaal vrouwelijk is, dat de hele lhbti- discussie in de plantkunde geen rol speelt en dat ik een koe toch ook niet bij de hoorns vat. Maar de kwestie bleef toch door mijn hoofd spoken. Want waarom zijn plantennamen mannelijk of vrouwelijk? Ja, omdat dat nu eenmaal zo is afgesproken. Maar is die afspraak voor eeuwig?

En wat te denken van het kwekersjargon? Tuinders hebben het over 'apiesmos' als ze vetmuur bedoelen, en ze noemen de fluweelbomen ook wel Russen, en Japanse esdoorns heten voor hen jappen. Geen Rus, jap of aap die er aanstoot aan neemt. Nog niet.

Zo kom ik uit bij de Russen. Dat zijn struiken die behoren tot het geslacht Rhus. De bekendste Rhus is Rhus typhina, de fluweelboom, alias azijnboom, alias sumak. Om tuinen een exotisch tintje te geven planten we tegenwoordig vaak winterharde palmen aan, maar daarmee lopen we elke winter risico op vorstschade. Dat is niet nodig, wil ik vandaag maar zeggen. De fluweelboom, met zijn reusachtige, varenachtige bladeren, oogt minstens zo exotisch en is volkomen winterhard.

De struik - want een boom is het niet - heeft maar één nadeel: hij woekert. Overal verschijnt wortelopslag (zo heten de scheuten die uit de grond schieten), tot in het gazon aan toe. Vermijd dit door de struik te planten in een metselkuip waarvan je de bodem hebt verwijderd. Trouwens, die tip geldt ook voor andere woekeraars zoals bamboe, munt en mierikswortel. En kies de variëteit 'Dissecta', met extra diep ingesneden blad.

Er zijn nog veel meer Rhussen. Vermijd de beruchte poison ivy, Rhus radicans, die niet voor niets ook gifsumak wordt genoemd. Gelukkig kom je hem in Nederland nooit tegen. Hij groeit alleen op een dijktalud bij een Fries gehucht, waar hij ooit is aangeplant om met zijn wortels de dijk te verstevigen. De gifsumak veroorzaakt hevige huidirritaties. Dat doen andere Rhussen ook, maar in mindere mate. Maar pas op met blote armen en benen.

De mooiste Rhus is misschien wel Rhus glabra 'Laciniata', die je de gladde Rhus zou kunnen noemen. Rhus typhina heet fluweelboom omdat de stengels en bladeren fluweelachtig behaard zijn; bij Rhus glabra 'Laciniata' zijn ze glad.

Rhussen zijn tweeslachtig: je hebt mannelijke en vrouwelijke struiken. Kies een vrouw. Zij heeft mooiere zaadpluimen.