Raymond Landegent schat in dat het reproductiegetal voor geveltuintjes ongeveer 1,5 is. ‘Zien tuinieren doet tuinieren.’ © Rick Arnold

Vier tips voor een duurzame geveltuin tegen je huis

WoonspecialSteen inruilen voor groen, dat is wat geveltuinpromotor Raymond Landegent wil. Een levendige stad, met divers groen dat beschermt tegen extreme hitte of wateroverlast. Roel van Dijk van Stichting Steenbreek is zijn strijdmakker.

Caspar Pisters 14-05-21, 11:01

Dit artikel komt uit de Woonspecial die vandaag bij de krant zat. Hier kun je hem helemaal lezen, of scroll door naar beneden en vind hem daar.

Rotterdammer Raymond Landegent riep het eigenlijk in een opwelling toen hij vorig jaar door corona ineens thuis duimen zat te draaien: ‘Ik wil dit jaar duizend geveltuinen aanleggen in Rotterdam’. Dat is gelukt, de teller staat inmiddels op ruim duizend tuintjes en waarschijnlijk zijn het er meer, zegt Landegent.

Hij verwijst met een knipoog naar een term die de verspreiding van het coronavirus aanduidt: ,,Ik schat in dat het reproductiegetal voor geveltuintjes ongeveer 1,5 is. Zien tuinieren doet tuinieren. Als iemand in de straat ermee begint, gaan buren het vaak ook doen. Niet iedereen die een tuintje heeft aangelegd, heeft zich aangemeld bij mijn actie. Ik denk dat er zo’n 1500 geveltuinen bij zijn gekomen in Rotterdam.’’

De langste

Daaronder ook de langste geveltuin van Nederland - goed voor tweehonderd meter gevel - tegen het markante appartementencomplex De Peperklip, dat ook al kan bogen op de langste natuurtuin van Nederland op het dak van een gebouw. Landegent telt ’m netjes mee als slechts één geveltuin. En Rotterdam troeft daarmee terloops Amsterdam af, tot vorig jaar recordhouder met een geveltuin van 120 meter.

,,Ik zocht naar een leuke stunt om de campagne onder de aandacht te brengen’’, vertelt hij. ,,In juni hebben we ook een geveltuin van 140 meter aangelegd. Mensen werden heel blij van de actie. In no time hadden we de vrijwilligers bij elkaar, vijftig mensen hebben geholpen met aanleggen. De gemeente heeft betaald voor de aanleg van de bakken, de materialen, de plantjes en de aarde.’’

Vijftienhonderd geveltuinen erbij betekent heel veel stoeptegels eruit, want daar is het Landegent om te doen. In totaal kwam er met de actie een strook van zo’n vier tot zes kilometer groen bij in Rotterdam, wat neerkomt op ongeveer 0,2 tot 0,3 hectare.

Helemaal uit het niets kwam de actie van Landegent niet. Met zijn bedrijf Groenemorgen houdt hij zich bezig met duurzaamheid en groene campagnes. De succesvolle Rotterdamse campagne krijgt landelijk navolging in samenwerking met Stichting Steenbreek. Deze club zet zich op nationaal niveau in voor het vergroenen van particuliere tuinen, bedrijventerreinen en openbare ruimtes. In onder meer Alkmaar en Oss wordt ook een geveltuinenactie opgezet.

Ook zin in een groene façade? Volg deze vier tips en zorg dat je tuintje een succes wordt.

Informeren
Ho, stop, niet zomaar een rij tegels uit de stoep voor je woning trekken. Raadpleeg eerst de website van je gemeente. In bijna alle gemeenten is het toegestaan om een geveltuin aan te leggen, maar overal zijn de regels net iets anders. Zo kan het per stad of gemeente verschillen hoe diep een geveltuin mag zijn. Meestal is dat niet meer dan 60 centimeter, soms ook maximaal 45 centimeter. Belangrijk is dat er genoeg ruimte overblijft voor de andere trottoirgebruikers.

Aanleggen
In sommige gemeenten hoef je een geveltuin alleen maar aan te vragen; het aanleggen doet de gemeente, waarna je de grond zelf kunt beplanten. Zo niet, dan kun je zelf de handen uit de mouwen steken. De tegels die vrijkomen steek je op hun kant in de grond, zodat ze als afrastering dienen. Die is nodig om te voorkomen dat de straat verzakt. Let op de kwaliteit van de grond. Soms moet je eerst zand afvoeren en vervangen door gezonde aarde om plantjes te laten groeien.

Beplanten
Hou bij het beplanten van je geveltuin rekening met de stand van de zon. Sommige planten houden van volle zon, andere doen het juist beter in de schaduw. Zet - in overleg met eventuele bovenburen en mits toegestaan - een mooie klimmer tegen de gevel, dan strekt het groen zich ook in de hoogte uit. Let op: sommige klimplanten hechten zich aan de gevel (en tasten de muur aan; check eerst het huishoudelijk reglement), andere moeten met spandraad of een andere klimhulp worden geleid. Blauwe regen groeit spectaculair en bloeit soms wel tweemaal per jaar. Een doornloze braam hangt eind augustus vol met eetbaar fruit. Met bodembedekkers - planten die over de grond ‘kruipen’ - voorkom je dat hondeneigenaren je tuintje aanzien voor uitlaatplek. Plant wat bollen - narcissen, krokussen, tulpen - die elk jaar opnieuw vroeg in het voorjaar de lente aankondigen in je straat. Tip: ongetwijfeld kom je ergens uitbundig bloeiende stokrozen tegen die in augustus volhangen met zaaddozen. Daar mag je gerust een paar van bietsen.

Onderhouden
Zo veel moeite is dat niet: let vooral in de zomermaanden op hoe de planten erbij staan. Leeg wekelijks een gietertje boven de planten als het nodig is, en als het erg heet is wat vaker. Geef voor extra succes de planten in het voorjaar en in de zomer om de paar weken wat plantenvoeding. Een geveltuin leent zich prima voor vaste planten die de wintermaanden doorstaan. Wat terugsnoeien in voor- of najaar volstaat, maar zelfs dat is vaak niet nodig.

Groen beschermt

,,Een geveltuin heeft een enorme impact op de belevingswaarde van een straat’’, zegt Roel van Dijk, directeur van Steenbreek. ,,Tijdens deze corona-periode is heel duidelijk geworden hoeveel behoefte er is aan groen, juist ook in de stad. De straat gaat er levendiger uitzien met groen en bloemen, maar de geveltuinen spelen ook een rol in de beheersbaarheid van het klimaat. Groen beschermt tegen extreme hitte. De planten zorgen ook voor een betere waterafvoer en voor biodiversiteit.’’

Van Dijk raadt aan om ook te zorgen voor groen dat de hoogte ingaat: ,,Een klimplant zorgt ervoor dat de gevel minder warmte opneemt en afgeeft op hete dagen.’’

Gemeenten hebben regelingen en subsidies om te stimuleren dat mensen geveltuinen en boomtuinen aanleggen
Roel van Dijk, Stichting Steenbreek

Staan er bomen in de straat, dan biedt dat vaak ook mogelijkheden voor een tuintje in de zogeheten boomspiegel, de grond rondom een boom. Van Dijk: ,,Vaak zijn dat plekken waar honden hun behoefte doen of waar fietsen tegenaan worden gezet. Maak je er een tuintje van dan knapt de straat aanzienlijk op. Gemeenten hebben regelingen en subsidies om te stimuleren dat mensen geveltuinen en boomtuinen aanleggen. Informeer daar naar op de website van je gemeente. Soms legt de gemeente het tuintje voor je aan, waarna je het zelf kunt beplanten.’’

Roel van Dijk: ‘Een klimplant zorgt ervoor dat de gevel minder warmte opneemt en afgeeft op hete dagen.’ © Rick Arnold

Per gemeente verschilt wat de afmeting en diepte van een geveltuin mag zijn, er moet voldoende loopruimte overblijven. Bij een monumentaal pand wordt bekeken of het tuintje past bij het karakter van het pand. Soms is er toestemming nodig van de eigenaar of verhuurder van een pand. In het geval van een boomtuintje bekijkt de gemeente of de plek zich ervoor leent, en eventueel wat ervoor nodig is om een boomspiegel geschikt te maken voor beplanting. In sommige gevallen neemt de gemeente ook dit voorbereidende werk uit handen. Van Dijk, bemoedigend: ,,Als je als bewoner zelf met een groen initiatief op de gemeente afstapt, zullen ze doorgaans kijken hoe ze je daarin tegemoet kunnen komen’’, is zijn ervaring.

Is het altijd de bewoner van de begane grond die een geveltuin aanlegt en onderhoudt? Dat hoeft niet, zegt Landegent: ,,Daarover kun je afspraken maken met elkaar, dat is een kleine moeite. Het is een bijkomend mooi effect: ben je met een geveltuin bezig, dan is dat goed voor het burencontact. Je hebt altijd wel even een praatje met iemand. Mensen die een mooie geveltuin hebben, vinden het vaak ook belangrijk om goed voor hun omgeving te zorgen. Je maakt de straat gezelliger.’’

Connectie

Vergt een geveltuin veel onderhoud? Meestal niet, zegt Landegent: ,,Je mag de natuur best een beetje zijn gang laten gaan, dat is het minste werk. Hoe groter de tuin, hoe meer onderhoud nodig is. Tegenover De Peperklip zit toevallig stadskruidentuin Rotterdamse Munt waarvan de medewerkers hebben toegezegd het beheer van die tweehonderd meter geveltuin op zich te nemen. Maar over het algemeen gaat het slechts om een klein stukje groen. Als je ervoor zorgt dat de bodem goed begroeid raakt met bodembedekkende planten of wordt bedekt met houtsnippers, heb je er minder omkijken naar. De houtsnippers zorgen ervoor dat er minder vocht uit de bodem verdampt, zodat je niet zo vaak water hoeft te geven.’’

Bijlage Wonen & Tuin Raymond Landegent. Foto Rick Arnold © Rick Arnold

Wat Landegent betreft zouden gemeenten in stadse straten standaard een geveltuin bij woningen moeten aanleggen: ,,Laat de gemeente uitgaan van het goede in de mens. Zorg ervoor dat je het bewoners zo gemakkelijk mogelijk maakt om er iets in te zetten. Een straat zonder geveltuin is een heel trieste aangelegenheid eigenlijk. Alleen maar steen, daar wordt niemand vrolijk van. Mensen zijn de connectie met de natuur verloren. We moeten het groen weer terug brengen in de stad.’’